Boeken

Losgezongen, autobiografische verhalen (Uitgave in eigen beheer 2024), 264 blz.

‘Deze autobiografische verhalen vertellen over de wijze waarop ik mij, in 1948 in Amsterdam geboren in een moederloos en vader-arm gezin opgegroeid, zingend door het leven heb bewogen. Hoe ik mij uit die beperking heb losgezongen met de onmisbare hulp van de liederen van Huub Oosterhuis, met wie ik tot zijn overlijden in 2023 heb samengewerkt. Dat alles in samenzang en trouwe samenhang met Maartje, mijn maat en mijn maatje.’ 

Te bestellen via leerhuiskok@gmail.com (€ 20)

Paradijs gezocht. ‘Joodse’ poëzie voor en na de Shoah. Gedichten van Else Lasker-Schüler, Rainer Maria Rilke, Avraham Yizhak Sonne, Jacob Glatstein, Rose Ausländer, Hilde Domin, Lea Goldberg, Wayne Schlepp, vertaald en ingeleid door Kees Kok (Uitgave in eigen beheer 2019), 136 blz.

Draagbaar vaderland
De dichters die elkaar in deze bundel op leeftijd geordend ontmoeten, zijn min of meer van Joodse komaf, en dat is mede bepalend voor de thematiek van hun poëzie. De Shoah speelt daarin een grote rol, het verlies van familieleden, geboortestreken, van heel het rijke Joodse leven, hoe armoedig dat vaak ook was. Die thematiek is sterk biografisch, maar tegelijkertijd kosmopolitisch doordat het op heel verschillende manieren verbonden is met de grote profetische traditie van bijbel (Tenach) en Talmoed, en haar visioen van de ene mensheid, die ooit in vrede zal samenwonen. Dat ‘draagbare vaderland’ fungeert niet zozeer als een literaire Fundgrube, maar maakt als taalwereld deel uit van de bloedeigen geleefde werkelijkheid. Ook ‘god’ speelt in veel van deze gedichten wel een vanzelfsprekende rol, maar die is aanmerkelijk bescheidener en ‘hulpbehoevender’, menselijker dan in veel gevestigde religiositeit. 

Bijna alle gedichten in deze bundel zijn voor het eerst vertaal in het Nederlands. Vertalen is een hachelijke zaak, vooral waar het om poëzie gaat. Je moet maar hopen dat je de dichters hebt verstaan, niet alleen letterlijk, maar ook in wat onder en achter hun woorden woont. In een aantal gevallen hielpen mij vertalingen in het Engels en Duits van het modern Hebreeuws – dat ik afgezien van wat woordherkenning niet machtig ben – en het Jiddisch. Nadere bijzonderheden daarover en vindt de lezer bij de biografische en bibliografische aantekeningen over de dichters, voorafgaand aan hun gedichten. 

Paradijs gezocht is voor € 17,50, incl. porti (NL) te bestellen via leerhuiskok@gmail.com

Onmogelijk geloof. De onbeantwoorde vragen van Franz Overbeck, Amsterdam (Van Gennep 2018), 304 blz.

Franz Overbeck was een Duitse, van huis uit Lutherse theoloog die vond dat het heersende christendom weinig en de heersende theologie nog minder te maken had met het oorspronkelijke ‘oerchristendom’. Over dat vroege christendom gaf hij jarenlang college in Bazel. Daar was hij ook een aantal jaren huisgenoot en gesprekspartner van Friedrich Nietzsche, en bleef tot diens dood met hem bevriend, later als een soort materiële en geestelijke mantelzorger. 

Overbeck betwijfelde of de theologie ooit aanspraak heeft kunnen maken op het predicaat ‘christelijk’. Zij wil wetenschappelijk zijn, een rol spelen in de wereld van de ratio. Maar daar maalt de gelovige niet om. De enige vraag die er toe doet, is deze: ‘Wat heeft de mensheid van het christendom geleerd, welk nut heeft zij ervan gehad, in hoeverre is zij daardoor anders (slechter, of juist beter) geworden.’

Opvallend is Overbecks nadruk op de Joodse herkomst – de ‘Joodse windselen’ – van het christendom, die door de in zijn tijd gangbare theologie werd ontkend of gebagatelliseerd. Zijn werk: zijn gedegen colleges, studies, brieven – werd pas lang na zijn dood, in de jaren negentiennegentig uitgegeven, in elf delen. Daaronder ook zijn Kirchenlexicon. Dat was feitelijk zijn grote, onvoltooide levenswerk.Dat bestond uit zo’n 20.000 in een soort steno volgekrabbelde fishes, over alles wat hij over filosofie, kunst, theologie, exegese en religie las en hoorde.

Hier bestellen

Messiaans verlangen. Liturgie en Schriftuitleg voor de tijd van Advent tot Lichtmis, red. en samenstelling Kees Kok (Amsterdam 2014), 192 blz.

Hier bestellen

Vasten en opstaan. Werkboek voor liturgie 1, redactie en samenstelling Kees Kok (Amsterdam 2014), 126 blz.

Hier bestellen

Hilde Domin, Abel sta op. Zeventig gedichten gekozen en vertaald door Kees Kok (Skandalon/De Nieuwe liefde 2013), 112 blz. 

Hier bestellen

‘Jezus bij hoog en bij laag. De “christologie” van Huub Oosterhuis’, in Hem achterna. Huub Oosterhuis over Jezus, redactie Kees Kok (Ten Have, 2010), blz.31-70

Hier bestellen

De kunst van de liturgie (Kampen 2004), 109 blz.

‘De dode gaat voor. Over “Eerste en laatste” (requiemgezangen)’, in Liedje dat ik niet kan laten. Verzamelde opstellen over de liederen van Huub Oosterhuis, onder redactie van Alex van Heusden, Kees Kok en Colet van der Ven (Kampen 2002), blz. 150-166

Licht dat aan blijft. Kees Kok in gesprek met Huub Oosterhuis (Kampen/Kapellen 1990), 164 blz.

‘Een beetje vijf voor twaalf’, in De godsdienst van mijn jeugd, redactie Huub Oosterhuis (Baarn 1990), blz.32-41

De vleugels van een lied. Over de liturgische poëzie van Huub Oosterhuis (Baarn 1990), 258 blz.